Sophie Langohr, Like a Virgin, Maria als Wonder Woman, Odapark, Venray (Nl)

Sophie Langohr

Vierge polychrome conservée au Grand Curtius de Liège, nouveau visage à partir de Emily di Donato pour Maybelline, de la série New Faces 2011-2012, photographies couleurs marouflée sur aluminium, (2) x 50 x 40 cm

Sophie Langohr participe à l’exposition Like a Virgin, Maria als Wonder Woman, organisée par Oda Park à Venray (Nl). Du 21 septembre au 15 février 2016

A propos des New Faces de Sophie Langohr : voir le site de la galerie

Le communiqué de presse :

Al een aantal jaren spelen we in Odapark met de gedachte een tentoonstelling aan Maria te wijden, niet op de bekende en traditionele wijze, maar op onze eigenwijze manier. Echter het is een project waarvan je denkt dat het altijd nòg meer tijd kan gebruiken, omdat het altijd nòg beter kan. Met het plotseling wegvallen van ons project in de Cannerberg bij Maastricht besloten we het nu voor het voetlicht te brengen. Eenvoudigweg omdat het zo bij ons hoort, bij onze basis maar ook omdat het past bij een periode van bezinning.

Het gebied waarin Odapark ligt, heette voorheen Reyndersbos en werd in de volksmond Notarisberg genoemd. Eind 19e eeuw werd het aangekocht door Zusters Ursulinen die een klooster met pensionaat beheerden dat verbonden was aan meisjesgymnasium Jerusalem, gelegen in het centrum van Venray. Zij zagen de berg als een mooie plek voor de jonge meisjes die hier ‘zouden kunnen stoeien en lawaaien, zoveel zij wilden’, aldus de nonnen. Zo ontstonden een park met een heuvelachtig karakter, een bos met dennen, struiken en uitheemse boomsoorten, een speelweide en talloze prieeltjes én werd er een Theehuis gebouwd, gelegen op een berg van waaruit de meisjes, uiterst goed, in het blikveld van de zusters, in de gaten gehouden konden worden.

In het katholiek meisjesonderwijs stond lang Maria centraal. Het effect op meisjes die opgevoed werden op katholieke meisjesscholen was enorm, ze groeiden op in een methode die niet vrij van schade was. Vaak liet het onderwijs een diepe impact achter op het karakter van de scholieren. Immers niets verdwijnt zonder een spoor na te laten. En vaak stelden we ons – zelf ook groot geworden met katholiek meisjesonderwijs – de vraag hoe zich dit alles verhoudt tot Maria?

Bij katholieken is Maria het voorbeeld van de ideale vrouw. Het beeld van haar als nederige en nooit twijfelende dienstmaagd, werd vaak gebruikt om de vrouw haar plaats te wijzen. Als vrouw, meisje, moest je net als Maria zijn, dat was het streven. Maar een verdomd lastig streven want Maria was en is een onnavolgbaar voorbeeld. Tegelijkertijd fungeert zij als grootste troostverstrekker. Dat is wel te zien als een dubbelheid waarvan we nooit meer helemaal loskomen.

De rol van Maria is in de devotie van zusters, nonnen, van de grootste importantie. Ze verenigt in zich een aantal aspecten waarin zij zich herkenden en die ze wilden overdragen, hoe dan ook, op de vrouwelijke leerlingen. Maria was de maagd, bruid, koningin, bemiddelaar en moeder. Ze was het enige voorbeeld dat vrouwen werd aangereikt. Maar Maria’s zuiverheid is onhaalbaar, haar opoffering, vermogen tot gehoorzaamheid, niet vol te houden en een vrijbrief voor schuldgevoel en gevoelens van onvermogen. Er is niet in haar schaduw te staan, maar het was lang de enige plek die werd aangewezen.

Toch wordt Maria collectief aanbeden. Meer mensen (zelfs mannen) bidden tot Maria dan tot God of Jezus, omdat de laatsten als niet toegankelijk genoeg worden gezien. Als moeilijk ervaren, en als ‘niet vurig’ genoeg. Maria zorgt ervoor dat mens en god bij elkaar komen. Ze is de ultieme moeder, die we allemaal wel willen zijn, maar wij kunnen geen maagd en moeder tegelijk zijn. In gehoorzaamheid en zelfopoffering moet je alles kunnen verdragen in haar lijn, maar dat lukt ons als geëmancipeerde vrouwen steeds minder. Ze is een verplicht gesteld voorbeeld maar nooit haalbare kaart. Maria is de belangrijkste vrouw in het Nieuwe Testament, maar er staat in de Bijbel niet veel over haar leven geschreven. Wat we weten van haar komt uit andere historische bronnen. En ook daarin barst het van de tegenstrijdigheden en onzekerheden. Voor haar naam zijn 60 verklaringen, de betekenis afhankelijk van het gebied van oorsprong. In de Egyptische variant staat haar naam voor ‘schoon’ en ‘welgevormd’. In het Hebreeuws verwijst haar naam naar ‘verbitterdheid’ en Hiëronymus omschreef de betekenis ervan als ‘druppel van de zee’. Wat haar naam ook zegt, deze verhaalt vooral van tegenstellingen.

Wonder Woman is een Amerikaanse superheld(in), een comic-book karakter, ontstaan in 1941. Tot aan de jaren zestig waren de enige drie superhelden die hun eigen stripboek hadden: Superman, Batman en Wonder Woman. De culturele impact van het personage is gestaag gegroeid door de jaren heen, en zij heeft lang gediend als iconisch voorbeeld van de feministische beweging en een blijvend symbool van vrouwelijke macht en kracht. Ze lijkt wel wat op Maria maar is tevens haar tegenpool. Daar waar Maria nooit enig emancipatorisch gevoel ontwikkelde of opriep, kan Wonder Woman al 73 jaar die lacune vullen.

Wonder Woman’s bedenker is William Moulton Marston, in de VS in het midden van de vorige eeuw een psycholoog van importantie, en de uitvinder van de leugendetectortest (Wonder Woman heeft als superheld een wapen in de vorm van een lasso die kan aangeven of iemand liegt of de waarheid spreekt). Door zijn werk als psycholoog ontwikkelde Marston de overtuiging dat vrouwen harder werkten en nauwkeuriger waren, bovendien eerlijker en betrouwbaarder dan mannen. Marston stelde dat het heersende gevoel van vrijheid in de jaren 40-50 een mannelijke aangelegenheid was met een anarchistische en gewelddadige inslag. De tegengestelde vrouwelijke variant ervoer hij als gebaseerd op liefde en een ideale vorm ervan. In comic books, zag hij ‘grootst mogelijke educatieve potentie’, zoiets als een school in de vorm van popcultuur.

Maria en Wonder Woman zijn in LIKE A VIRGIN te zien in in schilderijen, fotografie, tekeningen, comic books, beelden en beeldjes, en video’s. Niet als tegenstelling maar als equivalente (door mannen uitgevonden) voorbeelden voor vrouwen, die veel op elkaar lijken maar waarvan de impact enorm verschillend kan zijn. Het is dus de keuze waar het op aankomt, en die keuze is ook bij te stellen. Voor de duidelijkheid: dit is geen tentoonstelling enkel voor vrouwen… maar dat hoeven we niet uit te leggen aan jongens en mannen wereldwijd die Maria net zo goed aanbidden en die Wonder Woman nog in veel grotere getalen lezen – én bekijken – dan vrouwen…

Bij de tentoonstelling verschijnt een cultuur-participatie-project van Nature, waarbij boodschappen, vragen, wonderen en verzoeken aan Maria door bezoekers aan de tentoonstelling in een Maria-fles gedaan kunnen worden. Een groeiende toren, richting hemel, die zal verworden tot een sculptuur die een permanente plaats zal krijgen na afloop van de tentoonstelling in het Beeldenbos van Odapark. Het project is onderdeel van het renovatieplan in samenwerking met Heidemij en de restauratie van het Josef-Prieeltje in naam van Marijke Cieraad, curator en medeoprichter van Odapark (en voormalig scholiere van gymnasium Jerusalem).

Ook verschijnt een publicatie, met het prozaverhaal Gebed zonder einde van Pascalle Mansvelders uit 2009 met foto’s van Franco Gori waarop Limburgse meisjes en vrouwen te zien zijn in de lijn van kernverhaal en tentoonstelling. Het verhaal is te vinden als bijlage hier beneden.

Voor LIKE A VIRGIN wordt tevens het publiek uitgenodigd eigen Maria (of Wonder Woman) beeldjes in te brengen voor een plek in de tentoonstelling. Tenslotte is dit een expositie in de lijn van Odapark voor en met het publiek. Zie binnenkort voor meer info onder: oproepen…

[sociallinkz]